Türkiye yabancı yatırımcıları kendine çekmek için pek çok fırsat sunuyor. Türkiye içinde yatırım yapmak isteyen yabancılar için birçok devlet teşviği sunuluyor. Bu teşvikler de yatırımcıların daha verimli ve karlı bir şekilde faaliyet gösterebilmesine imkan sağlıyor.
Peki Türkiye’de yatırım yapmak isteyenleri izlemesi gereken adımlar neler?
Şirket Kurmak İçin Gereken Resmi Belgeler Nelerdir?
Yabancı bir yatırımcının Türkiye’de şirket kurmak için çeşitli resmi izin ve belgeler alması gerekir.
- Ticaret odası kayıt dilekçesi, Ticaret odası kayıt dilekçesi örneği
- Kuruluş bildirim formu, Kuruluş bildirim formu örneği
- Noter tasdikli şirket ana sözleşmesi, Ana sözleşme örneği
Yabancı ortak gerçek kişi ise tercüme edilmiş noter onaylı pasaport sureti ve potansiyel vergi numarası dökümü, Pasaport örneği - Yabancı ortak tüzel kişi ise apostil şerhini içeren veya Türk konsolosluğundan onaylı şirketin kayıtlı bulunduğu sanayi veya ticaret odasınca veya yetkili mahkemelerce tanzim edilmiş faaliyet belgesi ve sicil özetinin noter onaylı tercümesi,
- Kuruluş işlemlerini yürütecek gerçek kişiye verilen noter onaylı tercüme edilmiş vekaletname,
- Noter onaylı Yetkililerinin şirket unvanı altında imza beyannamesi (tescil talepnamesi),
- Tahsil edildi kaşeli ve imzalı banka dekontları, Banka dekontu örneği
Sermayenin on binde dördünün Rekabet Kurumu’nun hesabına yatırıldığını gösteren tahsil edildi kaşeli ve imzalı banka dekontu, Banka dekontu örneği - Ticaret Odası Kayıt beyannamesi.
Yatırım Teşvik Programı Nedir?
Türkiye’nin 2023 vizyonu ile üretim ve ihracat odaklı bir büyüme stratejisi güdüyor. Bu nedenle de yerli ve yabancı yatırımcılara çeşitli kolaylık sağlıyor. Bu bakımdan Türkiye’de yatırım yapmak isteyen yabancı yatırımcılar bu teşviklerden mutlaka yararlanmalıdır.
Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununa göre yabancı ülkelerin vatandaşlığına sahip olan gerçek kişiler veya yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş şirketler gibi tüzel kişiler tarafından Türkiye’de kurulan şirketler, Türk şirketi statüsünde oldukları için Yatırım Teşvik Programı kapsamındaki desteklerden yerli yatırımcılarla eşit koşullarda faydalanma hakkına sahiptir.
Teşviklere Başvuru Nasıl Yapılır?
Yatırımcıların, Yatırım Teşvik Programında sunulan desteklerden yararlanabilmek için resmi bir başvuruda bulunması gerekir. Belirli kurallara dayalı olarak yapılacak başvurudan önce yatırımcılar Ekonomi Bakanlığı, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nden daha detaylı bilgi alabilirler.
- Proje için belirlenen yatırım yeri veya alternatif yatırım yerleri,
- Yatırım projesinin sektörü,
- Yatırım projesinin konusu, kapasitesi ve yaklaşık tutarı,
- Stratejik yatırımlar için, üretilecek ürüne ilişkin yurt içi üretim kapasitesi ve ithalat verileri gibi bilgilerin belirtilmesi Ekonomi Bakanlığı ile yapılacak görüşmenin daha verimli olmasını sağlayacaktır.
Teşvik Başvurusu İçin Hangi Belgeler Gereklidir?
- Yatırımcının kendisine ya da vekiline ait imzalı müracaat dilekçesi, imza sirküleri
- Her sayfası yatırımcının kendisine ya da vekiline ait imzalı ve kaşeli yatırım
bilgi formu ile makine ve teçhizat listeleri - Bakanlığa yapılacak müracaatlarda, 400 Türk Lirası tutarındaki meblağın Bakanlık
Döner Sermaye İşletmesine ait hesaba yatırıldığına dair belge - Stratejik yatırımlar için ayrıca, yatırım konusu ile ilgili olarak sektörel, mali ve teknik
analizlerin yanında aranan kriterlerin her birinin yerine getirildiğini belirten bilgi fizibilite raporu - Yatırımın sektörüne, büyüklüğüne veya teşvik uygulamalarına bağlı olarak Genel
Müdürlükçe talep edilebilecek diğer bilgi ve belgeler.
Hazırlanan belgelerin şahsen ya da posta yoluyla şu adrese gönderilmesi gerekir:
T.C. Ekonomi Bakanlığı
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü
Söğütözü Mahallesi, 2176. Sok. No:63, 06510 Çankaya/Ankara
Ne Türk Teşvikler Sunuluyor?
Türkiye’deki yatırım yapmak isteyen yabancıların faydalanabileceği devlet teşviklerine daha yakından bakalım.
KDV İstisnası
Yatırım teşvik belgesi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından satılan alınacak makine ve ekipman için KDV (katma değer vergisi) ödenmez.
Gümrük Vergisi Muafiyeti
Yatırım teşvik belgesi kapsamında yurt dışından satın alınacak makine ve ekipman için gümrük vergisi ödenmez.
Vergi İndirimi
Gelir ve kurumlar vergisi; toplam indirimli vergi tutarı, yatırıma katkı oranına ulaşıncaya kadar indirim oranları üzerinden hesaplanır. Yatırıma katkı oranı, toplam sabit yatırım tutarının vergi indirimine tabi oranını ifade eder.
Sosyal Sigortalar Prim Desteği (İşçi Payı)
Yatırımla sağlanan istihdam için yasal asgari ücret tutarı üzerinden hesaplanan sosyal sigorta primi işçi payı devlet tarafından karşılanır. Bu unsur sadece yatırım teşvik belgesi kapsamında Bölge 6’da yapılacak yatırımlar için geçerlidir. Sosyal Sigortalar Prim Desteği için herhangi bir üst sınır bulunmaz ve 10 yıl süreyle geçerlidir.
Sosyal Sigortalar Prim Desteği (İşveren Payı)
Yatırımla sağlanan istihdam için yasal asgari ücret tutarı üzerinden hesaplanan sosyal sigorta primi işveren payı devlet tarafından karşılanır.
Gelir Vergisi Stopajı İndirimi
Yatırımla sağlanan ilave istihdam için belirlenen gelir vergisi stopaja tabi olmaz. Bu unsur sadece Bölge 6’da yapılacak yatırımlar için geçerlidir. Gelir Vergisi Stopajı İndirimi için herhangi bir üst sınır yoktur ve 10 yıl geçerlidir.
Faiz Oranı Desteği
Faiz oranı desteği, en az bir 1 vadeli yatırım kredileri için sağlanan bir finansman desteğidir. Yatırım teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının % 70’ine kadar kullanılan krediye ilişkin ödenecek faizin/kâr payının belirli bir kısmı en çok ilk beş yıl için ödenmek kaydıyla devlet tarafından karşılanır.
Arazi Tahsisi
Yapılacak yatırımlar için Maliye Bakanlığı yönetmeliklerine göre arazi bulunabilirliğine bağlı olarak yatırım arazisi tahsis edilir.
KDV İadesi
Asgari sabit yatırım tutarı 500 milyon TL’nin üzerindeki stratejik yatırımlar kapsamında gerçekleştirilen bina-inşaat harcamaları için tahsil edilen KDV iade edilir.
Ar-Ge Teşviği
Ar-Ge merkezlerinde en az 15 ve tasarım merkezlerinde ise en az 10 personelin istihdam edilmesi halinde Türkiye’deki Ar-Ge ve tasarım yatırımı projelerine özel teşvikler sunulur. Bu teşvikler 2024 yılına kadar geçerlidir. Bu teşviklerden bazıları şöyledir:
- Ar-Ge harcamalarının % 100’ünün vergi matrahından düşülür.
- Düzenlenecek evraklarda damga vergisi ödenmez.
- Ar-Ge projeleri kapsamında ithal edilen ürünler için gümrük vergisi ödenmez.
Yatırım Bölgeleri ve Uygulanacak Teşvikler
1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe giren yeni teşvik sisteminde dört farklı teşvik türü bulunuyor. Bu teşvik türleri de ülke genelindeki 6 farklı yatırım bölgesi bölge için farklılıklar gösteriyor. Bu teşvikler şu şekilde;
- Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları
- Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları
- Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Uygulamaları
- Stratejik Yatırım Teşvik Uygulamaları
Bu teşvik uygulamalarında 6 farklı bölge vardır. Yatırım yapılmak istenen bölgeye göre teşvik türleri değişiklik gösterir.
1. Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları
Yatırım yapılacak bölge fark etmeksizin 1 milyon TL ya da 500.000 TL yatırım yapan yerli ve yabancılar için aşağıdaki teşvikler sunulur.
GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ
Yerli ve yabancı yatırımcılar, yurt dışından ithal edilen makine ve teçhizat için gümrük vergisi ödemezler.
KDV MUAFİYETİ
Yerli ve yabancı yatırımcılar, yurt dışından ya da iç piyasadan tedarik edilen makine ve teçhizat için %18’lik katma değer vergisi (KDV) ödemezler.
2- Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları
Türkiye genelinde belirlenen 6 bölge içinde yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı yatırımcılara, seçtikleri bölgeye göre çeşitli teşvikler sunulur. Herhangi bir bölgede faaliyet göstermek isteyen yatırımcılar gümrük vergisi ve katma değer vergisinden muaftır. Bu yatırımcılara devlet tarafından üretim tesisi kurmaları için de arazi tahsis edilir.
Bunların dışında yine değişen oranlarda işçi ve işveren için sosyal sigortalar prim desteği verilir. Özellikle 6. bölgede, yani ülkenin kalkınmaya daha çok ihtiyaç duyan doğu illerinde yatırım yapmak isteyen kişilere daha cazip teşvikler sunulur. Örneğin 6. bölgede yatırım yapmak isteyen yatırımcılar 10 yıl süreyle gelir vergisi stopajı indirimi alır ve %90 oranında vergi indirimi kazanır.
Ayrıca yer aldığı bölge fark etmeksizin 5. bölge unsurlarıyla desteklenecek bazı yatırım alanları vardır. Bunlara örnek olarak şu alanları gösterebiliriz:
- Maden çıkarma ve/veya işleme yatırımları.
- Otomotiv, uzay veya savunma sanayisine yönelik test merkezleri, rüzgâr tüneli ve benzer nitelikli yatırımlar.
- Yenilenebilir enerji üretimine yönelik türbin ve jeneratör imalat
- Kreş ve gündüz bakımevleri, ilkokul, ortaokul ve lise eğitim yatırımları.
Yine benzer şekilde yer aldığı bölgeye bakılmaksızın 4. bölge teşviklerinden yararlanacak yatırım alanlarından bazıları da şunlardır:
- Tarım ve orman makineleri imalatı
- Gıda, içecek ve tütün işleyen makinelerin imalatı
- Diğer organik ana kimyasal maddelerin imalatı
- Kimyasal gübre ve azotlu bileşiklerin imalatı
- Sentetik kauçuk ve plastik hammaddelerin imalatı
3. Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Uygulamaları
Türkiye teknolojisini, uluslararası piyasalarda rekabetçiliğini ve AR-GE kapasitesin artıracak 12 yatırım alanı için büyük ölçekli yatırım teşvik planı uygulanır ve şu teşvikler sağlanır.
4. Stratejik Yatırım Teşvik Uygulamaları
Aşağıdaki kriterlere uyan yatırımlar Stratejik Yatırım Teşvik Uygulamaları kapsamında desteklenir.
- Yatırımla imal edilecek ürüne yönelik yerel üretim kapasitesi ürünün ithalatından az olmalıdır.
- Yatırım en az 50 milyon TL değerinde olmalıdır.
- Yatırım asgari % 40 katma değer yaratmalıdır. Rafineri ve petrokimya yatırımlarında bu şart aranmaz.
- Üretilecek ürünle ilgili toplam ithalat değeri son 1 yıl itibarıyla en az 50 milyon ABD olmalıdır. Türkiye’de üretimi olmayan mallarda bu şart aranmaz.